Waarom doet mijn partner aan travestie en is hij/zij/die dan ook trans?

Er is een duidelijk verschil tussen een persoon die aan travestie of crossdressing doet en een persoon die psychosociale, juridische en/of medische stappen zet in het kader van een transitie. Personen die aan travestie doen voelen zich vaak overwegend goed bij het geslacht dat hen werd toegewezen bij de geboorte. Ze hebben bijvoorbeeld niet de wens om permanent een vrouw/man te zijn (genderidentiteit), maar voelen wel de drang om occasioneel en in bepaalde contexten uiting te geven aan andere sub-genderidentiteit en -expressie. Dit wordt vaak geuit via kledij, houding, haartooi, gebruik van hulpstukken, gedragingen (genderexpressie). Soms blijkt later dat crossdressing een strategie was om de beleefde genderidentiteit de baas te kunnen en blijkt een persoon die aan travestie deed alsnog in transitie te willen gaan.

Onder travestie verstaat men meestal een man die zich occasioneel als vrouw kleedt, voordoet en gedraagt. Vrouwen die zich mannelijk kleden of gedragen worden meestal niet als travestie aanzien. Veel hangt dus blijkbaar af van de culturele connotatie.

Travestie komt meestal voort uit een verlangen dat men moeilijk onder woorden kan brengen. Die drang kan in hevigheid variëren in de tijd. Vaak probeert men deze drang te verdringen, vanuit het idee dat eraan toegeven niet getolereerd zal worden, dat dit niet kan binnen een relatie. Het verlangen naar crossdressing blijft echter meestal latent aanwezig, tot op het moment waarop men zich weer geconfronteerd ziet met dit deel van zichzelf.

De redenen om aan travestie te doen kunnen uiteenlopend zijn. Zo kan crossdressing de functie hebben van uiting geven aan het stuk vrouwelijke/mannelijke identiteit dat men in zich heeft, maar ook een gevoel van tot rust komen verschaffen, zich meer op het gemak voelen in vrouwen- of mannenkledij. Het kan bij sommigen ook voor opwinding zorgen. 

De meeste personen die aan travestie doen willen dat dit binnenskamers blijft. Echter, hoe sterker de sub-identiteit wordt, hoe meer de kans toeneemt dat men er openlijk voor wil uitkomen. Crossdressing omvat zowel travestie als drag. Waar drag queens en- kings publiekelijk uitdrukking aan hun subidentiteit geven via een performance (al dan niet om het sociaal construct van gender aan te tonen, of gewoon voor de fun), is travestie een meer verdoken uitdrukking van de innerlijk beleefde subidentiteit. Lees er meer over op de pagina rond travestie.

Hoe verhoud ik mij ten opzichte van mijn partner?

Als je een partner hebt die aan travestie of crossdressing doet, zit je misschien met een aantal vragen of gevoelens hierrond. Hoe je hierop reageert is natuurlijk erg afhankelijk van de manier en het tijdstip waarop je dit ontdekte of op de hoogte werd gebracht.

Travestie gegeven is bij aanvang van de relatie gekend

Misschien weet je al bij aanvang van de relatie dat je partner graag experimenteert met kledij, make-up, haar en expressie, en maak je weinig problemen van het omkleden. Of voel je je ook aangetrokken tot de sub-identiteit van hun partner of/en vid je het niet erg dat je partner de genderhokjes in privésetting of publiekelijk on stage (drag) uitdaagt.

Partners die al al voor of tijdens het daten op de hoogte zijn, laten meestal hun partner vrij en reageren ondersteunend. Omwille van vroegtijdige openheid wordt een basisvertrouwen gecreëerd om hier constructief mee om te gaan. Een deel van deze partners is er ook oké mee wanneer hun partner later in de relatie aangeeft dat het toch verder gaat dan enkel expressie, en ook de identiteit beslaat. Vaak volgt er dan een transitie, die min of meer in het verlengde ligt van het cross-dressen.

Het kan ook zijn dat je het er wat moeilijker mee hebt, maar bij aanvang van de relatie dacht dat het omkleden een fase was en bijgevolg wel zou overwaaien. Misschien werd het ook zo geframed of/en werd de nood tot omkleden geminimaliseerd door je partner. Je bent dan zodanig verliefd dat je bereid bent om het travestie aspect een plek te geven binnen de relatie. Soms loopt het dan onverwachts toch moeilijker dan initieel gedacht. Je wilt er als partner misschien niet rechtstreeks mee geconfronteerd worden of/en wil dat het enkel onder bepaalde voorwaarden gebeurt (bijvoorbeeld: nooit in bijzijn van de kinderen, enkel met zelf aangekochte kledij en make-up, slechts enkele keren per maand,...). Het is belangrijk dat jullie duidelijk communiceren over jullie noden en grenzen aangeven. Veel koppels slagen er via goede communicatie en het sluiten van compromissen in om het travestie gegeven succesvol te integreren in de relatie.

Travestie gegeven is pas later in de relatie gekend

De kans op negatieve gevoelens, vragen, bezorgdheden en verlieservaringen neemt toe naarmate je later in de relatie op de hoogte wordt gebracht1 2 . Gevoelens van teleurstelling, angst, schrik, vervreemding, schaamte, isolatie en boosheid kunnen hierbij de kop opsteken. Teleurstelling omdat je niet eerder op de hoogte werd gebracht. Angst dat je partner steeds meer en meer zal willen en het crossdressen mogelijks evolueert richting een transitie. Schrik omdat je het niet verwacht had en je bedrogen voelt. Vervreemding omdat je die kant van je partner niet kent en niet aantrekkelijk vindt. Schaamte en isolatie omdat je hierover wil ventileren maar het niet durft te bespreken met anderen. Boosheid omdat je in een machteloze positie wordt geduwd. Je hebt er immers niet voor gekozen om samen te zijn met een persoon die aan travestie doet. 

Je kan echter ook veel nieuwsgierigheid of/en innerlijke rust ervaren. Mogelijks verklaart het een aantal zaken waar je al lang mee zit of vragen rond had. Misschien ervaar je het als een positieve nieuwe wind die in jullie relatie waait en brengt het jullie dichter bij elkaar om vlak van intimiteit en/of seksualiteit. Je vindt het mogelijks fijn en flaterend dat je partner je in vertrouwen neemt en enkel bij jou volledig zichzelf durft te zijn. 

De minst evidente situatie stelt zich indien je plots ontdekt dat je partner aan travestie doet, bijvoorbeeld door onverwacht vroeger naar huis te komen en je partner in bepaalde kledij te treffen, verborgen lingerie in huis te vinden,... Het schock-effect is groot en je weet misschien in eerste instantie niet wat zeggen of doen of je reageert erg heftig. Je partner lijkt een groot geheim met zich mee te dragen en je hebt hem/haar/hen daar nu net op "betrapt". De kans op een constructief gesprek op dat moment is lager wegens een gebrek aan basisvertrouwen.

Nederlands onderzoek3 toont aan dat bepaalde partners de travestie nog kunnen accepteren onder strikte voorwaarden, anderen willen niets meer met de partner en/of de travestie te maken hebben of tonen verzet. De kans op een relatiebreuk is hier reëel. Een overhaaste beslissing tot een breuk is, kort na het ontdekken van travestie, nog vaak te emotioneel geladen. Misschien kunnen jullie eerst samen uitzoeken of de travestie in de relatie kan geïntegreerd worden. Dit is afhankelijk van de wederzijdse bereidheid om er open over te spreken. Misschien hebben jullie wel baat bij de ondersteuning van een therapeut. Er kunnen jaren overgaan voordat travestie voor beiden een aanvaardbare plek binnen de relatie heeft gekregen. 

Uitdagingen en positieve factoren

Angst voor reacties kinderen en omgeving

Uit onderzoek bij heteroseksuele koppels blijkt dat in het begin van de ontdekking heel wat negatieve gevoelens overheersen: men is bang dat andere mensen erachter zullen komen of men is angstig dat de partner homoseksueel/transgender is. Daarnaast is men bezorgd over (de impact op) de kinderen. Sommigen hebben het gevoel gefaald te hebben als partner en/of als vrouw. Na verloop van tijd rapporteren vrouwen minder angstgevoelens. Vooral de angst voor homoseksualiteit is afgenomen. Angst voor blootstelling en bezorgdheid voor de kinderen blijft wel aanwezig 4 .

De voortdurende angst dat de kinderen het zullen ontdekken, kan tot stress en conflict in de relatie leiden. Het is echter pas problematisch voor kinderen indien het leidt tot hoge mate van ouderlijk conflict. Zorg dat de kinderen niet betrokken worden in het conflict omtrent het travestiegegeven. Zij hoeven hierin geen partij voor één van de twee ouders te kiezen. Wacht beter om de kinderen in te lichten tot jullie min of meer op één lijn staan.

Verlies aantrekkingskracht

Misschien heb je irrationele ideeën over hoe je partner er uit ziet in de andere genderexpressie. Daarom is het aangeraden, ook al is het geen evidente stap, om je partner die aan travestie/crossdressing doet in de andere genderexpressie te ontmoeten. Mogelijks associeer je het met drag of showtravestie en heb je (onterecht) de meest vreemde beelden van hoe je partner eruit ziet in de andere genderexpressie. Meestal valt de confrontatie met de nieuwe expressie (veel) beter mee dan verwacht. Mogelijks kan je je partner zelf helpen bij het vinden van een eigen stijl zodat hij/zij/die niet langer jouw kleren hoeft te lenen. Dit kan de aantrekkingskracht opnieuw doen toenemen. Voor anderen betekent het effectief een verlies in aantrekkingskracht en blijken er geen compromissen mogelijk. 

Verschil in tempo

Mogelijks is er bij jullie een verschil in tempo wat het aanvaarden van het travestie gegeven betreft. Dat is zeker zo wanneer je na lange tijd nog maar net op de hoogte werd gebracht. Belangrijk bij aanvaarding is dat partners willen begrijpen waarom hun partner zich wil omkleden. Voor de persoon die aan travestie doet is het vaak moeilijk om te verklaren waarom men die behoefte voelt. Dit kan bij de partner tot frustratie en onbegrip leiden 5 . Geef jezelf tijd om te wennen aan het idee en vraag aan je partner om hetzelfde te doen. Het is cruciaal dat je je grenzen op een respectvolle manier aangeeft. 

Belang van open communicatie

Door er veel over te spreken met elkaar, kan jullie relatieband sterker worden. Er wordt meer openheid gecreëerd om ook over andere (intieme) zaken te spreken, de communicatie verbetert en de relatie krijgt meer diepgang. Sommige partners geven aan dat hun partner sensitiever, gelukkiger, zachter en rustiger is in de andere genderexpressie. Anderen vinden het positief dat de traditionele rolpatronen doorbroken worden 6 .

Hulp voor partners en ex-partners

Helaas zijn er voor (ex-)partners weinig anderen waarmee men in contact kan komen. Vaak kunnen ze er met niemand over spreken, behalve met de partner zelf. Ons Partnerproject  besteedt ook aandacht aan partners en ex-partners van personen die aan travestie doen. Deze partners zijn ook welkom op de reguliere praatavonden voor (ex)partners van trans personen. Daarnaast is er ook de mogelijkheid tot één-op-één contact met een (ex-)partner van een een persoon die aan travestie doet, die we hebben opgeleid tot ervaringsdeskundige.

Onderzoek toont aan dat de ondersteuning van een groep waardevol zou kunnen zijn voor partners die het gevoel hebben de controle te verliezen over de situatie en voor (ex-)partners die de schuld van het crossdressen bij zichzelf leggen7 . Contact met anderen kan je doen inzien dat jullie compromissen kunnen sluiten en op die manier een zekere vorm van controle kunnen behouden. Daarnaast kan je zelfwaarde terug versterkt worden in een groepsgesprek. Je kan leren begrijpen dat het travestiegegeven slechts één onderdeel is van jouw partners persoonlijkheid.

Laatst nagekeken op: .